Hiểu chi tiết về nội soi tiêu hóa

Nội soi tiêu hóa là một phương pháp chẩn đoán và điều trị quan trọng trong y khoa. Giúp bác sĩ quan sát trực tiếp hệ tiêu hóa để phát hiện các bất thường như viêm loét, polyp, khối u hay xuất huyết. Tuy nhiên, nhiều người vẫn còn e ngại hoặc chưa hiểu rõ về quy trình, lợi ích và những lưu ý khi thực hiện thủ thuật này. Bài viết sau sẽ giải đáp chi tiết: Nội soi tiêu hóa là gì? Khi nào cần thực hiện? Có đau không? Cần chuẩn bị những gì?  Để có cái nhìn toàn diện và hiểu chi tiết về nội soi tiêu hóa.

Nội soi tiêu hóa là gì?

Nội soi tiêu hóa là một thủ thuật y tế sử dụng một ống nội soi mềm, có gắn camera và đèn chiếu sáng ở đầu để quan sát trực tiếp bên trong đường tiêu hóa (bao gồm thực quản, dạ dày, tá tràng, đại tràng và trực tràng). Phương pháp này giúp chẩn đoán, phát hiện các bất thường. Như viêm loét, polyp, khối u, xuất huyết hoặc thậm chí ung thư tiêu hóa ở giai đoạn sớm.

Phân loại nội soi tiêu hóa

Nội soi tiêu hóa trên

Ống nội soi đi qua miệng → thực quản → dạ dày → tá tràng (phần đầu ruột non).

• Mục đích:

  • Chẩn đoán viêm loét dạ dày-tá tràng, trào ngược dạ dày-thực quản.

  • Phát hiện nhiễm khuẩn Helicobacter pylori (HP).

  • Tầm soát ung thư thực quản, dạ dày.

  • Lấy dị vật hoặc cầm máu trong xuất huyết tiêu hóa trên.

Nội soi tiêu hóa dưới 

Ống nội soi đi qua hậu môn → trực tràng → đại tràng → manh tràng (đoạn cuối ruột non).

• Mục đích:

  • Chẩn đoán viêm đại tràng, polyp, bệnh Crohn, viêm loét đại tràng.

  • Tầm soát ung thư đại trực tràng.

  • Cắt polyp hoặc sinh thiết tổn thương.

Nội soi toàn bộ ống tiêu hóa

• Kết hợp cả nội soi trên và nội soi dưới trong một lần thực hiện.

• Thường áp dụng cho bệnh nhân có triệu chứng phức tạp hoặc cần tầm soát ung thư toàn bộ đường tiêu hóa.

Nội soi tiêu hóa có đau không?

Nội soi tiêu hóa có thể gây khó chịu hoặc đau nhẹ, nhưng mức độ phụ thuộc vào loại nội soi, phương pháp thực hiện và ngưỡng chịu đựng của từng người.

Nội soi tiêu hóa trên hay dưới đều có 2 phương pháp, đó là gây mê hoặc không gây mê. Nếu nội soi tiêu hóa trên không gây mê sẽ có cảm giác buồn nôn, nghẹn khi ống nội soi đi qua họng. Không đau nhiều nhưng có thể khó chịu do phản xạ co thắt.Thời gian thực hiện nhanh chóng, chỉ từ 5–10 phút. Còn nếu gây mê thì không có cảm giác đau hay khó chịu, tỉnh táo sau 15–30 phút.

Đối với nội soi tiêu hóa dưới, nếu không gây mê sẽ có cảm giác đầy hơi, căng tức bụng do bơm khí làm căng ruột. Đau quặn nhẹ khi ống nội soi đi qua các khúc cong đại tràng.Còn nếu gây mê thì không có cảm giác đau. Thích hợp cho người sợ đau, nội soi lần đầu hoặc cần can thiệp (cắt polyp).

Cách giảm đau và khó chịu khi nội soi

Chọn nội soi có gây mê nếu sợ đau hoặc có tiền sử nhạy cảm.
Thả lỏng cơ thể, hít thở đều theo hướng dẫn của bác sĩ.
Uống thuốc giảm co thắt (nếu được chỉ định) trước khi nội soi đại tràng.

Khi nào cần thực hiện nội soi tiêu hóa

Nội soi khi có triệu chứng báo động

Đau thượng vị (vùng bụng trên rốn) kéo dài, tái phát nhiều lần.
Ợ chua, trào ngược, cảm giác nóng rát sau xương ức.
Nuốt nghẹn, khó nuốt, đau khi ăn uống.
Nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen (dấu hiệu xuất huyết tiêu hóa).
Sụt cân không rõ nguyên nhân, chán ăn, thiếu máu.
Nôn nhiều, dịch nôn có màu bất thường (xanh, vàng, lẫn máu).

Đau bụng âm ỉ quanh rốn hoặc hạ vị, kèm rối loạn tiêu hóa (tiêu chảy/táo bón).
Đi ngoài ra máu tươi (máu dính giấy vệ sinh hoặc lẫn trong phân).
Thay đổi thói quen đại tiện (đột ngột táo bón, tiêu chảy kéo dài).
Phân nhỏ, dẹt (dấu hiệu có khối u chèn ép đại trực tràng).
Cảm giác đi ngoài không hết, mót rặn thường xuyên.

Cần tầm soát ung thư và bệnh lý mãn tính

Người từ 40 tuổi trở lên nên nội soi dạ dày/đại tràng định kỳ 3–5 năm/lần.
Tiền sử gia đình có người bị ung thư dạ dày, đại tràng, polyp đa gia đình.
Nhiễm vi khuẩn HP, viêm dạ dày mạn tính.
Bệnh nhân viêm loét đại tràng, Crohn cần nội soi theo dõi biến chứng.
Người có polyp đại tràng trước đó (cần kiểm tra định kỳ phòng tái phát).

Theo dõi sau điều trị

Tái khám sau điều trị viêm loét dạ dày, xuất huyết tiêu hóa.
Kiểm tra hiệu quả diệt vi khuẩn HP.
Theo dõi sau cắt polyp, ung thư giai đoạn sớm.

Cần chuẩn bị những gì khi nội soi tiêu hóa

Chuẩn bị trước nội soi

Đối với nội soi dạ dày cần ngừng uống nước 2 tiếng trước khi làm thủ thuật, tháo răng giả, trang sức vùng cổ, mặc quần áo rộng rãi, thoải mái.

Còn đối với nội soi đại tràng, trước 3 ngày phải ăn nhẹ, ít chất xơ, tránh thực phẩm nhiều màu (củ dền, thanh long. Chỉ ăn cháo loãng, súp, uống thuốc làm sạch ruột theo chỉ định trước nội soi 1 ngày. Đến ngày nội soi, nhịn ăn hoàn toàn, tiếp tục uống nước làm sạch ruột cho đến khi phân trong.

Trong quá trình nội soi

Chuẩn bị tâm lí thoải mái, thả lỏng cơ thế, tránh căng thẳng.

Hít thở đều theo hướng dẫn của bác sĩ.

Sau nội soi

Nhờ người nhà đưa về nếu nội soi có gây mê

Chuẩn bị sẵn thức ăn nhẹ (cháo, súp) để ăn sau khi nội soi

Nghỉ ngơi ít nhất 2-4 tiếng trước khi làm việc trở lại

Lưu ý quan trọng:

Không hút thuốc/uống rượu 24h trước nội soi

Bệnh nhân tiểu đường cần điều chỉnh liều insulin theo hướng dẫn bác sĩ

Phụ nữ nghi ngờ có thai cần thông báo trước khi nội soi

Lợi ích của việc nội soi tiêu hóa

Tầm soát ung thư giai đoạn sớm (dạ dày, đại tràng, thực quản) khi khối u còn nhỏ, chưa di căn. Phát hiện tổn thương tiền ung thư: polyp, viêm teo dạ dày, Barrett thực quản. Tỷ lệ chính xác cao hơn các phương pháp khác (X-quang, siêu âm).

Xác định rõ ổ viêm loét, vị trí xuất huyết tiêu hóa. Tìm vi khuẩn HP (nguyên nhân chính gây viêm dạ dày). Chẩn đoán bệnh Crohn, viêm loét đại tràng.

Can thiệp điều trị ngay trong quá trình nội soi. Cắt polyp phòng ngừa ung thư. Cầm máu trong xuất huyết tiêu hóa. Nong thực quản hẹp, đặt stent giải quyết tắc nghẽn. Lấy dị vật đường tiêu hóa (xương, đồ chơi…).

Phương pháp này ưu điểm vượt trội so với các phương pháp khác. Ví dụ như: quan sát trực tiếp tổn thương với độ phóng đại lớn, sinh thiết chính xác vị trí nghi ngờ, thời gian nhanh (15-30 phút), ít xâm lấn, an toàn.

Website: bosvietnam.com – thietbiytecx.com